Hồ sơ giống cà phê Bourbon

1. Thông tin tổng quan

Tên gọi: Cà phê Bourbon (Coffea arabica var. bourbon)
Nguồn gốc: Giống cà phê Arabica có nguồn gốc từ hòn đảo Bourbon (nay là Réunion, thuộc Pháp) ngoài khơi Ấn Độ Dương, được người Pháp mang từ Yemen vào thế kỷ 18.
Loại cây: Cây cà phê Arabica
Mối liên hệ di truyền: Là một trong những giống cà phê Arabica cổ điển, phát sinh từ giống Typica.

2. Mục tiêu lai tạo

Giống Bourbon không phải là giống lai tạo nhân tạo, mà là kết quả của quá trình thích nghi tự nhiên và chọn lọc trên đảo Bourbon từ giống Typica ban đầu.
Tuy nhiên, sau này, Bourbon trở thành giống nền tảng trong quá trình lai tạo các giống mới nhằm:

• Nâng cao năng suất.
• Cải thiện khả năng kháng bệnh (như bệnh gỉ sắt lá).
• Duy trì hoặc cải thiện chất lượng cà phê Arabica.

3. Đặc điểm nông học

• Chiều cao cây: 2 – 3 mét, tán cây rộng hơn giống Typica.
• Lá: Lá có màu xanh đậm, mép lượn sóng.
• Trái: Trái tròn hơn, thường có màu đỏ (Bourbon đỏ), nhưng cũng có biến thể màu vàng (Bourbon vàng).
• Ra hoa và kết trái: Sớm hơn Typica, nhưng chín không đồng loạt.
• Khả năng kháng bệnh: Trung bình, dễ bị gỉ sắt lá – một điểm yếu lớn.
• Yêu cầu khí hậu: Nhiệt độ mát (18–22°C), độ cao > 1.000 m.

4. Địa điểm canh tác

• Toàn cầu: Bourbon được trồng ở nhiều nước sản xuất Arabica như Brazil, Colombia, El Salvador, Guatemala, Rwanda.
• Việt Nam: Được trồng chủ yếu ở khu vực có độ cao lớn như Đà Lạt (Lâm Đồng), một phần ở Kon Tum, Gia Lai, và một số vùng ở Tây Bắc.
• Điều kiện lý tưởng: Độ cao 1.200 – 2.000m, đất bazan, khí hậu ôn hòa, lượng mưa phân bố đều.

5. Năng suất và chất lượng

• Năng suất: Cao hơn giống Typica khoảng 20–30%, tuy nhiên thấp hơn nhiều giống lai hiện đại.
• Chất lượng hạt: Cao cấp – thường được đánh giá là có độ ngọt cao, hậu vị lâu, hương thơm phong phú, vị acid dịu nhẹ, cân bằng.
• Phù hợp cho Specialty Coffee và các phương pháp pha chế pour-over, cold brew.

6. Tình hình sử dụng tại Việt Nam

• Bourbon từng được người Pháp trồng ở Việt Nam từ đầu thế kỷ 20, đặc biệt tại các vùng cao nguyên Lâm Đồng.
• Sau năm 1975, giống này dần bị thay thế bởi các giống năng suất cao hơn như Catimor.
• Những năm gần đây, Bourbon được trồng lại và phát triển nhờ vào:
  • Sự quan tâm đến cà phê đặc sản (specialty coffee).
  • Các nông hộ, hợp tác xã ở Cầu Đất, Đà Lạt (Lâm Đồng) đầu tư trồng lại giống Bourbon đỏ, Bourbon vàng phục vụ thị trường cao cấp và xuất khẩu.
  • Một số thương hiệu cà phê đặc sản Việt Nam đang phát triển thương hiệu dựa trên giống này.

7. Ưu điểm và hạn chế

Ưu điểm:

• Chất lượng cà phê vượt trội: Được đánh giá cao về hương vị và được dùng trong các giải thi đấu cà phê.
• Tiềm năng giá trị gia tăng: Được thị trường specialty coffee ưa chuộng, giá bán cao.
• Lịch sử lâu đời, giá trị văn hóa cao.

Hạn chế:

• Khả năng kháng bệnh thấp, đặc biệt là bệnh gỉ sắt lá.
• Năng suất trung bình – không cạnh tranh với giống lai hiện đại như Catimor, Sarchimor.
• Chín không đồng loạt, gây khó khăn trong thu hoạch.
• Yêu cầu kỹ thuật canh tác cao, cần chăm sóc kỹ và điều kiện sinh thái đặc biệt (độ cao, khí hậu mát mẻ).

Bourbon Coffee Variety Profile

1. Overview

Name: Bourbon coffee (Coffea arabica var. bourbon)

Origin: Arabica coffee originated from the island of Bourbon (now Réunion, France) off the coast of the Indian Ocean, brought by the French from Yemen in the 18th century.

Type of plant: Arabica coffee

Genetic relationship: One of the classic Arabica coffee varieties, derived from the Typica variety.

2. Breeding objectives

The Bourbon variety is not an artificial hybrid, but the result of natural adaptation and selection on the island of Bourbon from the original Typica variety.

However, Bourbon later became the foundation variety in the process of breeding new varieties to:

• Increase productivity.

• Improve disease resistance (such as leaf rust).

• Maintain or improve the quality of Arabica coffee.

3. Agronomic characteristics

• Tree height: 2 – 3 meters, wider canopy than Typica.

• Leaves: Dark green, wavy edges.

• Fruit: Rounder, usually red (red Bourbon), but also yellow (yellow Bourbon).

• Flowering and fruiting: Earlier than Typica, but not uniform ripening.

• Disease resistance: Medium, susceptible to leaf rust – a major weakness.

• Climate requirements: Cool temperatures (18–22°C), altitude > 1,000 m.

4. Cultivation locations

• Global: Bourbon is grown in many Arabica-producing countries such as Brazil, Colombia, El Salvador, Guatemala, Rwanda.

• Vietnam: Grown mainly in high-altitude areas such as Da Lat (Lam Dong), partly in Kon Tum, Gia Lai, and some areas in the Northwest.

• Ideal conditions: Altitude 1,200 – 2,000m, basalt soil, temperate climate, evenly distributed rainfall.

5. Yield and quality

• Yield: About 20–30% higher than Typica, but much lower than modern hybrids.

• Bean quality: High quality – often rated as having high sweetness, long aftertaste, rich aroma, mild acidity, balance.

• Suitable for Specialty Coffee and pour-over, cold brew brewing methods.

6. Usage in Vietnam

• Bourbon was planted in Vietnam by the French in the early 20th century, especially in the Lam Dong highlands.

• After 1975, this variety was gradually replaced by higher yielding varieties such as Catimor.

• In recent years, Bourbon has been replanted and developed thanks to:

o Interest in specialty coffee.

o Farmers and cooperatives in Cau Dat, Da Lat (Lam Dong) invest in replanting red Bourbon and yellow Bourbon varieties to serve the high-end market and export.

o Some Vietnamese specialty coffee brands are developing their brands based on this variety.

7. Advantages and disadvantages

Advantages:

• Outstanding coffee quality: Highly appreciated for its flavor and used in coffee competitions.

• Potential added value: Preferred by the specialty coffee market, high selling price.

• Long history, high cultural value.

Disadvantages:

• Low disease resistance, especially leaf rust.

• Average yield - not competitive with modern hybrids such as Catimor, Sarchimor.

• Uneven ripening, causing difficulties in harvesting.

• Requires high cultivation techniques, careful care and special ecological conditions (altitude, cool climate).